Կոտորակներ
Կոտորակները լինում են երկու տեսակի՝ կանոնավոր և անկանոն:
Կանոնավոր են կոչվում այն կոտորակները, որոնց համարիչը փոքր է հայտարարից:
Գումարում`
Նույն հայտարարով կոտորակներ գումարելիս,
կոտորակի հայտարարը մնում է անփոփոխ, իսկ համարիչները գումարվում են:
Տարբեր հայտարարներով կոտորակներ գումարելիս պետք է կոտորակները բերել նույն հայտարարի: Եթե հայտարարներների թվերը փոխադարձաբար թվեր են, ապա այդ դեպքում առաջին կոտորակի համարիչն ու հայտարարը բազմապատկվում են երկրորդ կոտորակի հայտարարով, իսկ երկրորդինը` առաջինով:
Եթե կոտորակների հայտարարները ունեն ընդհանուր
բաժանարար, ապա հայտարարը լինում է այդ թվերի ամենափոքր
ընդհանուր բազմապատիկը`
Հանում`
Նույն հայտարարով կոտորակներ հանելիս, կոտորակի
հայտարարը մնում է անփոփոխ, իսկ համարիչները հանվում են:
Տարբեր հայտարարներով կոտորակներ հանում`
Բազմապատկում.
Կոտորակները բազմապատկելիս, համարիչը բազմապատկվում է համարիչով, հայտարարը` հայտարարով:
Բաժանում.
Կոտորակները բաժանելիս, առաջին կոտորակը մնում է անփոփոխ, երկրորդ
կոտորակը շրջվում է և կոտորակները բազմապատկվում են:
Բացասական թվեր`
Բացասակն թվերը 0-ից փոքր բոլոր թվերն են: Օրինակ` -1, -5, -179:
Բացարձակ արժեք. Մոդուլ`
Եթե վերցնենք թվային առանցք, ապա թվի մոդուլը այդ թվին համապատասխանող հատվածի երկարությունն է` հաշված 0-ից:
|2|= 2-0= 2
|-2|= 0-(-2)= 2
Տասնորդական կոտորակներ.
Գումարումը.
Տասնորդական կոտորակներ գումարելիս, կոտորակները
բերվում են նույն կարգի` թվից հետո թվանշանների քանակը հավասարեցնում են`
4.5 + 6.3 = 10.8
0.53 + 1.469 = 0.530 + 0.469 = 1.999
Հանումը տեղի է ունենում նույնպես, ինչպես գումարումը`
6.8 – 2.7 = 4.1
3.867 – 2.85 = 3.867 – 2.850 = 1.017
Տասնորդական կոտորակների բազմապատկումը`
Տասնորդական կոտորակները բազմապակելիս, ստորակետները անտեսվում են, թվերը բազմապակտվում են ինչպես սովորական թվերը, իսկ ստորակետների քանակը գումարվում է:
1.4 * 0.2 = 0.28
1.5 * 0.2 = 0.3
Տասնորդական կոտորակների բաժանումը`
Տասնորդական կոտորակները բաժանելիս, ստորակետները անտեսվում են, թվերը
բաժանվում են իրար վրա ինչպես սովորական թվերը, իսկ ստորակետները
հանվում են իրարից`
3.6 / 0.9 = 4
0.25 / 0.5 = 0.5
0.51 / 5.1 = 0.1